Όλοι μπορεί να φάνε υπερβολικά κάποιες φορές, κατά την διάρκεια των γιορτών ή σε μία έξοδο και έπειτα να έχουν δυσκολία στην χώνεψη ή τύψεις για την υπερβολική κατανάλωση φαγητού και γλυκών.

Υπάρχουν όμως άνθρωποι οι οποίοι συστηματικά τρώνε υπερβολικές ποσότητες φαγητού μέσα σε λίγες ώρες, συνήθως κρυφά από τους άλλους. Αμέσως μετά την υπερκατανάλωση φαγητού, ντρέπονται πολύ για την υπερφαγική συμπεριφορά τους και νοιώθουν έντονες ενοχές.

Πιθανά έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να σταματήσουν την συμπεριφορά αυτή, να κάνουν δίαιτα ή να φάνε φυσιολογικά. Κάποια στιγμή όμως μπορεί να καταναλώσουν λίγο παραπάνω φαγητό και έπειτα να χάσουν τον έλεγχο και έτσι να αρχίσει ένας φαύλος κύκλος υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού και δίαιτας. Τα άτομα που εμπλέκονται σε έναν τέτοιο φαύλο κύκλο πιθανά να πάσχουν από διαταραχή υπερφαγίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής υπερφαγίας;

Η διαταραχή υπερφαγίας είναι ίσως πιο συχνή διαταραχή διατροφής. Τα συμπτώματα της περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας τα οποία συμβαίνουν τουλάχιστον  μια φορά την εβδομάδα για ένα διάστημα τριών μηνών και κατά τα οποία:
• Γίνεται υπερβολική λήψη τροφής μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Η ποσότητα της τροφής είναι μεγαλύτερη από αυτή που θα κατανάλωναν οι περισσότεροι άνθρωποι μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες.
•  Υπάρχει αίσθηση έλλειψης ελέγχου στο φαγητό κατά την διάρκεια του επεισοδίου. Το άτομο αισθάνεται ότι δεν μπορεί να σταματήσει την κατανάλωση του φαγητού.
•    Το άτομο μπορεί να τρώει
α) πολύ πιο γρήγορα από το κανονικό
β) μεγάλες ποσότητες τροφής, ενώ δεν πεινάει
γ) κρυφά, γιατί ντρέπεται για την συμπεριφορά του
δ) μέχρι να νιώσει δυσάρεστα γεμάτο το στομάχι του
• Το άτομο νιώθει δυσάρεστα, βιώνει έντονο άγχος και έχει τύψεις για την συμπεριφορά της υπερβολικής κατανάλωσης τροφής.
•    Η συμπεριφορά συμβαίνει τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα για τρεις μήνες περίπου και δεν συνοδεύεται από ακατάλληλες αντιρροπιστικές συμπεριφορές, όπως η πρόκληση εμετού και η έντονη σωματική άσκηση. Επίσης δεν συμβαίνει κατά την διάρκεια νευρικής ανορεξίας ή βουλιμίας.

Ποια είναι η αιτιολογία της διαταραχής υπερφαγίας;

Η ακριβής αιτία της διαταραχής υπερφαγίας είναι άγνωστη. Φαίνεται ωστόσο μια ποικιλία παραγόντων (ψυχολογικοί, κοινωνικοί, φυσιολογικοί παράγοντες) να συνεισφέρουν σε αυτή.
•    Ψυχολογικοί παράγοντες.
Τα άτομα με υπερφαγική συμπεριφορά συνήθως παρουσιάζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικά συμπτώματα, αγχώδη συμπεριφορά, δυσκολία να χειριστούν καταναγκαστικές συμπεριφορές, όπως και δυσκολία να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους.
•    Κοινωνικοί παράγοντες.
Η κοινωνική πίεση του να είναι κανείς αδύνατος, η κριτική που δέχεται κάποιος για το σώμα του κατά την παιδική ηλικία συχνά προκαλούν ντροπή για το σώμα και την εμφάνιση. Επίσης κάποιες φορές η κατανάλωση φαγητού «μαθαίνεται» ως συμπεριφορά ανακούφισης από δυσάρεστα συναισθήματα και καταστάσεις.
•     Φυσιολογικοί, βιολογικοί παράγοντες.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι στην διαταραχή υπερφαγίας υπάρχει κληρονομικότητα, ωστόσο δεν είναι γνωστό ακόμη αν υπάρχει κάποια γενετική προδιάθεση. Επίσης υποστηρίζεται ότι κάποιοι βιολογικοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε υπερφαγικά επεισόδια, όπως η υπογλυκαιμία λόγω των ακατάστατων ωραρίων γευμάτων, η έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών εξαιτίας της μη ισορροπημένης διατροφής, τα χαμηλά επίπεδα κάποιων χημικών ουσιών του εγκεφάλου οι οποίες επηρεάζουν την διάθεση και την ρύθμιση της όρεξης, αλλά και η μη σωστή λειτουργία του συστήματος πείνας-κορεσμού.

Υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι να αυξάνουν τις πιθανότητες για την εμφάνιση της διαταραχής υπερφαγίας;

Παρότι δεν έχουν ερευνηθεί όλοι οι παράγοντες που μπορεί να προκαλούν την διαταραχή υπερφαγίας, πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι κάποιες συνθήκες, όπως οι παρακάτω μπορεί να συνεισφέρουν στην εμφάνιση της.

Η συνεχής απασχόληση με την εικόνα του σώματος, οι συχνές δίαιτες με στόχο την απόκτηση ενός αδύνατου σώματος στα πρότυπα της μόδας και ο φαύλος κύκλος απώλειας και κέρδους βάρους μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση της διαταραχής υπερφαγίας.

Άτομα τα οποία είναι ευαίσθητα και έχουν δεχθεί αρκετή κριτική για την σωματική τους εμφάνιση κατά την παιδική ηλικία ή αργότερα στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή, όπως και γυναίκες οι οποίες έχουνε πάρει βάρος μετά από μια εγκυμοσύνη έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαταραχή υπερφαγίας.

Τέλος η ύπαρξη κατάθλιψης, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι δυσκολίες του ατόμου να διαχειριστεί δυσάρεστα συναισθήματα και δύσκολες καταστάσεις έχουν επίσης συνδεθεί με την εμφάνιση της διαταραχής υπερφαγίας.

Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές συνέπειες της διαταραχής υπερφαγίας;

Σύμφωνα με έρευνες η υπερφαγική αυτή συμπεριφορά πέρα από τις αυξομειώσεις στο βάρος και την σωματική διάπλαση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερα προβλήματα όπως:
•    παχυσαρκία
•    διαβήτη
•    αυξημένη αρτηριακή πίεση
•    χοληστερίνη
•    αρθρίτιδα
•    καρδιαγγειακά προβλήματα
•    δερματικά προβλήματα
•    διαταραχές στην έμμηνο ρήση
•    κατάθλιψη

Θεραπεία της διαταραχής υπερφαγίας

Η ατομική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα διατροφής τους. Να μειώσουν την συμπεριφορά υπερφαγίας, να ελέγξουν και να βελτιώσουν πιθανά συναισθηματικά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουν και τα οποία μπορεί να συνεισφέρουν στην εμφάνιση και διατήρηση της διαταραχής.

Μία από τις αποτελεσματικές θεραπείες της Διαταραχής Επεισοδιακής Υπερφαγίας  είναι η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία, σύμφωνα με την οποία η υπερφαγία είναι μια συμπεριφορά μέσα από την οποία το άτομο που εμπλέκεται σε αυτήν προσπαθεί να ελέγξει, να αλλάξει ή να ρυθμίσει έντονες αρνητικές, αλλά και πολλές φορές θετικές συναισθηματικές καταστάσεις.

Στόχος της Διαλεκτικής Συμπεριφορικής Θεραπείας είναι να εκπαιδεύσει τα άτομα που πάσχουν από Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας σε δεξιότητες παρατήρησης, αναγνώρισης, αντοχής και ρύθμισης του συναισθήματος ώστε να μην χρησιμοποιούν την υπερφαγία ως μέσο ρύθμισης του συναισθήματος και να μάθουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης του.