Η διαταραχή πανικού είναι μια από τις αγχώδεις διαταραχές στην οποία το άτομο βιώνει ξαφνικά και έντονα επαναλαμβανόμενο φόβο χωρίς να υπάρχει κάποιος σημαντικός λόγος. Τα επαναλαμβανόμενα αυτά επεισόδια, τα οποία διαρκούν μερικά λεπτά ή λίγο περισσότερο, ονομάζονται κρίσεις πανικού.

Το άτομο νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο, δεν μπορεί να αναπνεύσει, φοβάται ότι θα πάθει καρδιακή προσβολή. Πιστεύει ότι η κρίση πανικού μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή σε οποιοδήποτε μέρος και συνήθως αποφεύγει μέρη στα οποία είχε μια κρίση πανικού στο παρελθόν, φοβούμενο ότι θα ξανασυμβεί. Οι κρίσεις πανικού κάνουν το άτομο να νιώθει άγχος και ντροπή, καθώς αρκετές φορές δεν μπορεί να φέρει σε πέρας καθημερινές υποχρεώσεις.

Επειδή τα συμπτώματα της κρίσης πανικού εκδηλώνονται ξαφνικά και είναι πολύ έντονα πολλές φορές το άτομο πιστεύει ότι μπορεί να πάθει μια καρδιακή προσβολή ή έμφραγμα. Έτσι ο πρώτος στον οποίο απευθύνεται είναι ο καρδιολόγος ή ο παθολόγος.

Ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού;

Τα άτομα με διαταραχή πανικού μπορεί να παρουσιάζουν:

•   Σωματικά συμπτώματα κατά την διάρκεια της κρίσης, όπως ταχυκαρδία, ζαλάδα, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στο στήθος, τρέμουλο στα χέρια, αίσθημα ζέστης ή κρύου, ναυτία, αίσθημα πνιγμού. •   Συχνά και επαναλαμβανόμενα επεισόδια έντονου φόβου •   Αίσθημα ότι χάνουν τον έλεγχο κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού •   Ανησυχία για το πότε θα ξανασυμβεί η επόμενη κρίση πανικού •   Αποφυγή των χώρων όπου είχαν κρίση πανικού

Η διάγνωση της διαταραχής πανικού δίνεται όταν το άτομο έχει επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού για ένα διάστημα τουλάχιστον ενός μηνός, τα συμπτώματα των οποίων δεν οφείλονται σε κάποια ασθένεια ή χρήση φαρμάκων ή ουσιών. Επίσης το άτομο ανησυχεί πολύ ότι θα έχει ξανά κρίση πανικού και έχει αλλάξει σημαντικά την συμπεριφορά του ώστε να την αποφύγει. Σε κάποιες περιπτώσεις η διαταραχή πανικού συνοδεύεται από αγοραφοβία, εξαιτίας της προσπάθειας αυτής του ατόμου να αποτρέψει την επανεμφάνιση των κρίσεων με την αποφυγή καταστάσεων και χώρων.

Τι προκαλεί την διαταραχή πανικού;

Η κρίση πανικού είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού βιολογικών ευαισθησιών, τρόπου σκέψης και στρεσογόνων παραγόντων. Σύμφωνα με το γνωσιακό συμπεριφοριστικό μοντέλο η κρίση πανικού προκαλείται επειδή ενεργοποιείται ο βιολογικός μηχανισμός της «φυγής ή μάχης».

Όταν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μια απειλητική κατάσταση ενεργοποιείται ο βιολογικός μηχανισμός της «φυγής ή μάχης», δηλαδή να το βάλουμε στα πόδια ή να αντιμετωπίσουμε την απειλή. Ο μηχανισμός αυτός είναι μια αυτόματη αντίδραση η οποία βοηθά στην επιβίωση του ανθρώπου.

Όταν ο μηχανισμός «φυγής ή μάχης» ενεργοποιείται εκκρίνεται αδρεναλίνη από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα η καρδιά μας να χτυπά πιο γρήγορα, να ιδρώνουμε, η αναπνοή να επιταχύνεται, να παράγεται και διοχετεύεται περισσότερο οξυγόνο και ως συνέπεια να νιώθουμε ζαλάδα και πόνο στο στήθος. Αυτό σημαίνει ότι όταν αντιλαμβανόμαστε μια απειλή συμβαίνουν φυσιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές οι οποίες μας βοηθάνε να αντιμετωπίσουμε την απειλή αυτή ή να την αποφύγουμε.

Κάποιες φορές όμως ο μηχανισμός αυτός ενεργοποιείται χωρίς να υπάρχει πραγματική απειλή. Ενεργοποιείται επειδή το άτομο ερμηνεύει με απειλητικό τρόπο ένα ουδέτερο ερέθισμα με συνέπεια τα σωματικά συμπτώματα τα οποία έχει να βιώνονται ως πολύ δυσάρεστα και να ερμηνεύονται λανθασμένα ως απειλητικά με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα μιας νέας κρίσης πανικού.

Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, όπου ένα εσωτερικό ή εξωτερικό ερέθισμα προκαλεί έντονο άγχος και σωματικά συμπτώματα, τα οποία ερμηνεύονται με απειλητικό τρόπο, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος, το οποίο αυξάνει τα σωματικά συμπτώματα, έχοντας ως συνέπεια οι σκέψεις που κάνει το άτομο να γίνονται πιο απειλητικές. Η κυκλική αυτή αλληλουχία έχει ως συνέπεια να δημιουργείται ο φαύλος κύκλος του πανικού.

Ποιος μπορεί να εμφανίσει διαταραχή πανικού;

Παρότι διαταραχή πανικού μπορεί να εμφανίσει ο καθένας, οι έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες εμφανίζουν πιο συχνά από ότι οι άντρες, με διπλάσια μάλιστα συχνότητα. Η διαταραχή μπορεί να ξεκινήσει σε διάφορες ηλικίες με πιο συχνές την όψιμη εφηβεία κα την ηλικία γύρω στα 35. Φαίνεται να υπάρχει κάποια προδιάθεση, ωστόσο δεν θα εμφανίσουν διαταραχή πανικού όλοι όσοι μπορεί να έχουν ιστορικό. Επίσης κάποιοι άνθρωποι λόγω  πολύ πιεστικών καταστάσεων μπορεί να έχουν μια κρίση πανικού αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα ξανά έχουν.

Θεραπεία της διαταραχής πανικού

Πολλοί δυστυχώς δεν απευθύνονται για θεραπεία, παρότι η διαταραχή πανικού είναι μια διαταραχή η οποία θεραπεύεται και μάλιστα με μικρής διάρκειας θεραπεία.  Τα άτομα που έχουν κρίσεις πανικού θα ήταν καλό να αναζητήσουν θεραπεία πριν αρχίσουν να αποφεύγουν καταστάσεις και μέρη στα οποία συνέβησαν τα επεισόδια.

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία είναι η πλέον ενδεδειγμένη θεραπεία για την διαταραχή πανικού. Μέσα από την ψυχοθεραπεία το άτομο ενημερώνεται για την φύση της διαταραχής του, πως και γιατί αυτή εκδηλώνεται και συντηρείται. Ο αριθμός των συνεδριών εξαρτάται από την σοβαρότητα, την χρονική διάρκεια του προβλήματος και την επιθυμία του ατόμου να συμμετέχει ενεργά στην θεραπεία του. Μαθαίνει διαφορετικούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς, έτσι ώστε να μπορεί να αντιδρά στις καταστάσεις με λιγότερο άγχος και φόβο. Μαθαίνει πώς να  ελέγχει τις απειλητικές σκέψεις και τις συμπεριφορές οι οποίες συντηρούν τον φαύλο κύκλο του πανικού και να τις αντικαθιστά με άλλες πιο λειτουργικές. Από έρευνες φαίνεται ότι περίπου το 70% των ατόμων με διαταραχή πανικού μπορεί να παρουσιάσουν σημαντική βελτίωση και να διαχειρίζονται πιο αποτελεσματικά παρόμοια συμπτώματα στο μέλλον εάν παρουσιαστούν και πριν αυτά οργανωθούν σε μια κρίση πανικού.   Να θυμόσαστε ότι.. και άλλοι άνθρωποι εμφανίζουν διαταραχή πανικού, δεν είστε η/ο μοναδικός και δεν έχετε κανένα λόγο να ντρεπόσαστε. Επίσης είναι πολλοί οι άνθρωποι οι οποίοι χρειάζονται ψυχολογική βοήθεια και απευθύνονται για ψυχοθεραπεία. Τα συμπτώματα που βιώνετε είναι απλώς υπερβολικές σωματικές εκδηλώσεις στο πιθανό στρες που ζείτε και δεν είναι επικίνδυνα. Παρότι μπορεί να φαίνεται ότι μια κρίση πανικού διαρκεί πολύ, η αλήθεια είναι ότι η διάρκειά της είναι κάποια λεπτά ή λίγο περισσότερο και τα συμπτώματα θα αρχίσουν να υποχωρούν, αρκεί να παραμείνετε ψύχραιμοι.