Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύ συχνά αναφορά στις κρίσεις πανικού. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι μιλούν για την κρίση ή τις κρίσεις πανικού που έπαθαν και τον φόβο να τους ξανασυμβεί. Πολλοί άνθρωποι εξαιτίας πολύ πιεστικών καταστάσεων μπορεί να έχουν μια κρίση πανικού. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχουν και επόμενες και ότι αυτό θα οργανωθεί σε Διαταραχή Πανικού.
Αρκετοί πιστεύουν ότι οι κρίσεις πανικού δεν θεραπεύονται και θα πρέπει να μάθουν να ζουν με αυτές. Σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για την αντιμετώπιση της διαταραχής πανικού, όπως η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία και δεν χρειάζεται κανείς να μάθει να ζει με αυτές, αλλά να μάθει πως θα μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις όποιες δυσκολίες ή καταστάσεις, ώστε να μην παθαίνει κρίσεις πανικού.
Τι είναι η Διαταραχή Πανικού;
Η Διαταραχή Πανικού κατατάσσεται στις αγχώδεις διαταραχές, καθώς κύρια χαρακτηριστικά της είναι το άγχος και ο φόβος. Οι κρίσεις πανικού είναι επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατά τα οποία το άτομο βιώνει έντονα και πολύ ξαφνικά επαναλαμβανόμενο φόβο χωρίς να υπάρχει κάποιος σημαντικός λόγος τον οποίο να μπορεί να αντιληφθεί. Οι κρίσεις πανικού διαρκούν μερικά λεπτά, ωστόσο το άτομο έχει την αίσθηση ότι μπορεί διαρκούν πάρα πολύ.
Η Διαταραχή Πανικού είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άντρες και παρότι μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, φαίνεται να συναντάται συχνά κατά την όψιμη εφηβεία και στις ηλικίες γύρω στα 35. Κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού, το άτομο μπορεί να βιώνει σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα πνιγμού, έντονο πονοκέφαλο, αδυναμία να σταθεί όρθιο, τρέμουλο στα πόδια και στα χέρια. Μπορεί να έχει μια αίσθηση κρύου ή ζέστης, να νιώθει ναυτία και ζαλάδα, να έχει μια αίσθηση αποπροσανατολισμού και αποξένωσης από το περιβάλλον. Επίσης μπορεί να νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο και να φοβάται ότι θα τρελαθεί ή θα πεθάνει. Ζει με τον φόβο του πότε θα ξανασυμβεί η επόμενη κρίση πανικού και αρχίζει να αποφεύγει τους χώρους στους οποίους είχε προηγουμένως συμβεί μια κρίση.
Οι κρίσεις πανικού δυσκολεύουν τη ζωή του ατόμου, αρκετές φορές τόσο ώστε να μην μπορεί να φέρει εις πέρας καθημερινές απλές υποχρεώσεις. Η κατάσταση αυτή το κάνει να νιώθει άγχος και ντροπή, ειδικά αν συνοδεύεται από σχόλια οικείων και γνωστών, όπως «όλα είναι στο μυαλό σου», «το κάνεις επίτηδες γιατί κάτι θέλεις να αποφύγεις», «το χρησιμοποιείς για να κερδίσεις κάτι». Η κρίση πανικού δεν είναι κάτι που δημιουργεί το άτομο, αλλά οφείλεται σε έναν συνδυασμό βιολογικών ευαισθησιών, στρεσογόνων παραγόντων και του τρόπου αντίληψης και αντιμετώπισης αυτών.
Ο φαύλος κύκλος του Πανικού
Όταν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μια απειλητική κατάσταση ενεργοποιείται ο βιολογικός μηχανισμός της «φυγής ή μάχης», καλούμαστε δηλαδή ή να το βάλουμε στα πόδια ή να αντιμετωπίσουμε την απειλή. Ο μηχανισμός αυτός είναι μια αυτόματη αντίδραση η οποία βοηθά στην επιβίωση του ανθρώπου. Όταν ενεργοποιείται ο μηχανισμός αυτός εκκρίνεται αδρεναλίνη από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και έτσι η καρδιά μας αρχίζει να χτυπά πιο γρήγορα, η αναπνοή να επιταχύνεται, να παράγεται και διοχετεύεται περισσότερο οξυγόνο και οι μύες του σώματος να είναι σε ένταση. Οι φυσιολογικές αλλαγές μας βοηθάνε να αντιμετωπίσουμε την απειλή αυτή ή να την αποφύγουμε.
Ο μηχανισμός αυτός ενεργοποιείται κάποιες φορές χωρίς να υπάρχει κάποια πραγματική απειλή. Ενεργοποιείται επειδή το άτομο ερμηνεύει με απειλητικό τρόπο ένα ουδέτερο ερέθισμα με συνέπεια τα σωματικά συμπτώματα τα οποία έχει να βιώνονται ως πολύ δυσάρεστα και να ερμηνεύονται λανθασμένα ως απειλητικά με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα μιας νέας κρίσης πανικού.
Αυτό που συμβαίνει, δηλαδή, είναι ότι ένα εσωτερικό (π.χ μια σκέψη) ή εξωτερικό ερέθισμα (π.χ μια κατάσταση) μπορεί να γίνει αντιληπτό ως «απειλητικό» με συνέπεια να προκαλέσει έντονο άγχος, το οποίο συνοδεύεται από κάποια σωματικά συμπτώματα. Τα σωματικά αυτά συμπτώματα ερμηνεύονται με τη σειρά τους με απειλητικό τρόπο, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος, το οποίο αυξάνει τα σωματικά συμπτώματα, έχοντας ως συνέπεια οι σκέψεις που κάνει το άτομο να γίνονται πιο απειλητικές. Η κυκλική αυτή αλληλουχία έχει ως συνέπεια να δημιουργείται ο φαύλος κύκλος του πανικού.
Οι έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 70% των ατόμων με Διαταραχή Πανικού μπορεί να παρουσιάσουν σημαντική βελτίωση. Μπορεί μέσα από την θεραπεία να μάθει να διαχειρίζεται πιο αποτελεσματικά παρόμοια συμπτώματα στο μέλλον, εάν αυτά παρουσιαστούν και πριν αυτά οργανωθούν σε μια κρίση πανικού. Να μπορεί να αντιλαμβάνεται ότι τα σωματικά συμπτώματα που έχει οφείλονται στο άγχος που μπορεί να βιώνει, καθώς όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, όταν αντιλαμβανόμαστε ή έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια «απειλητική» κατάσταση νιώθουμε άγχος και ταυτόχρονα σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, εφίδρωση, ένταση στους μύες, γρήγορη αναπνοή, αναστάτωση στο στομάχι και να μην τα παρερμηνεύει ως απειλητικά για την ζωή του. Σημαντικό επίσης είναι ότι μέσα από την θεραπεία μπορεί να αποκτήσει εναλλακτικούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς, έτσι ώστε να μπορεί να αντιδρά στις καταστάσεις με λιγότερο άγχος και φόβο. Και φυσικά να μάθει να ελέγχει τις απειλητικές σκέψεις και τις συμπεριφορές οι οποίες συντηρούν τον φαύλο κύκλο του πανικού και να τις αντικαθιστά με άλλες πιο λειτουργικές. Αντί να μάθετε να ζείτε με τον πανικό, μάθετε πώς να τον αντιμετωπίσετε.