Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας είναι μια από τις δέκα διαταραχές προσωπικότητας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από άκαμπτες, δυσπροσαρμοστικές αντιδράσεις στην καθημερινότητα και επηρεάζουν η καθεμία με διαφορετικό τρόπο συνολικά την ζωή του ατόμου, τις στενές προσωπικές σχέσεις, την επαγγελματική και την κοινωνική του ζωή. Η διάγνωση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας, όπως όλων των διαταραχών προσωπικότητας, δίνεται μετά την ενηλικίωση.

Χαρακτηριστικά της διαταραχής είναι η έντονη ενασχόληση του ατόμου με την τάξη, την τελειομανία, τον νοητικό και διαπροσωπικό έλεγχο, τα οποία είναι παρόντα σε διάφορα πλαίσια της ζωής του. Το άτομο με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας έχει άκαμπτες αξίες, πεποιθήσεις, ηθική και είναι ιδιαίτερα λεπτολόγο.

Δίνει πολύ μεγάλη σημασία σε λεπτομέρειες, λίστες, διαδικασίες, προγράμματα και κανόνες προσπαθώντας έτσι να κρατήσει μια αίσθηση ελέγχου, σε τέτοιο βαθμό όμως που τελικά χάνεται το νόημα της όποιας δραστηριότητας. Αυτό σε συνδυασμό με την δυσκολία οργάνωσης του χρόνου, την δυσκολία λήψης αποφάσεων, την τελειομανία και την ανάγκη να ελέγχει πολλές φορές αυτό που κάνει, ώστε να αποφύγει όποιο λάθος, έχει συχνά ως αποτέλεσμα να χάνει προθεσμίες ή και να μην ολοκληρώνει το έργο με το οποίο ασχολείται.

Δυσκολεύεται να συνεργαστεί με άλλους γιατί θέλει να γίνονται όλα με τον δικό του τρόπο, ο οποίος θεωρεί ότι είναι ο μόνος σωστός.  Πολλές φορές αρνείται να λάβει  βοήθεια από τους άλλους, γιατί μπορεί να μην τα κάνουν με τον τρόπο που επιθυμεί. Αυτά προκαλούν συνήθως ενόχληση στους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφονται και δουλεύουν μαζί.

Ένα άτομο με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας πολλές φορές δείχνει ιδιαίτερη αφοσίωση στην εργασία εις βάρος της προσωπικής του ζωής, αλλά και της υγείας τους, καθώς αισθάνεται ότι δεν υπάρχει χρόνος να χαλαρώσει ή να διασκεδάσει. Ακόμη και στις διακοπές μπορεί να πάρει μαζί του δουλειά, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο, αλλά το ίδιο το άτομο δεν μπορεί να ηρεμήσει αν δεν ασχολείται με κάτι το οποίο θεωρεί παραγωγικό. Κάθε δραστηριότητα η οποία δεν εξυπηρετεί κάποιο σκοπό και δεν έχει έναν παραγωγικό στόχο, αλλά είναι για διασκέδαση ή για χαλάρωση δεν είναι συχνά αποδεκτή.

Επίσης συχνά το άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζει μια αρνητική αντιμετώπιση της ζωής, έχοντας δυσκολία να πετάξει πράγματα τα οποία είναι άχρηστα πλέον και δεν έχουν κάποια συναισθηματική αξία, γιατί μπορεί κάποτε να χρειαστούν.

Τέλος δεν μπορεί να χαλαρώσει και να απολαύσει τη ζωή, καθώς πρέπει να προσέχει το πώς θα μιλήσει, θα συμπεριφερθεί, ώστε να μην ξεφύγει και δεχθεί κριτική.  Ακόμη και την έκφραση των συναισθημάτων και την στοργή προς τους άλλους την κάνει με αυστηρό έλεγχο, ενώ νιώθει συχνά άβολα να είναι εκδηλωτικό ή να δεχθεί εκφράσεις αγάπης μπροστά σε άλλους.

Ποια είναι η συχνότητα της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας;

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας εμφανίζεται περίπου στο 2-8% του γενικού πληθυσμού και είναι δύο φορές συχνότερη στους άντρες από ότι στις γυναίκες.

Που μπορεί να οφείλεται και τι συνέπειες μπορεί να έχει στη ζωή του ατόμου;

Δεν είναι γνωστό που ακριβώς οφείλεται η ανάπτυξη Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας. Αυτό που υποστηρίζεται από κάποιες θεωρίες, με επικρατέστερη αυτή του βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου, είναι ότι πολύπλοκοι παράγοντες, βιολογικοί, γενετικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί αλληλεπιδρούν μεταξύ τους στην ανάπτυξη της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας.

Άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας μπορεί να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή και να εμφανίσουν αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές.

Ποια η διαφορά της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής και της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας;

Παρότι μπορεί να υπάρχει κάποια ομοιότητα στο όνομα, η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας διακρίνονται μεταξύ τους από το ότι στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή υπάρχουν  πραγματικές εμμονές και καταναγκασμοί. Οι σκέψεις που κάνει το άτομο με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι ενοχλητικές για το άτομο και θέλει να απαλλαγεί από αυτές, ενώ στην περίπτωση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας το άτομο πιστεύει ότι έχει δίκιο και δεν δυσανασχετεί με αυτές. Ωστόσο μπορεί να συνυπάρχουν και οι δύο διαταραχές σε  ένα άτομο.

Θεραπεία

Τα άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική  Διαταραχή Προσωπικότητας δεν απευθύνονται συχνά  για θεραπεία παρά μόνο όταν η διαταραχή είχε αρχίσει να έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή τους. Πολλές φορές οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ή η  συνύπαρξη κατάθλιψης ή αγχωδών διαταραχών είναι οι αιτίες για τις οποίες μπορεί να τους οδηγήσουν στην αναζήτηση θεραπείας.

Η θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας, όπως σε όλες στις διαταραχές προσωπικότητας είναι πιο μακρόχρονη από ότι σε διαταραχές συμπτωμάτων. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το άτομο, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και την συχνότητα των συνεδριών (συνήθως 1/εβδομάδα) από ένα έως δύο χρόνια ή λίγο περισσότερο.