Είναι πολύ σημαντικό κάθε χρόνο όλοι να υποβάλλονται στις απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις σχετικά με την υγεία τους. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ενδιαφέρονται περισσότερο για τον προληπτικό αυτόν έλεγχο, άνθρωποι οι οποίοι κατά καιρούς ανησυχούν λίγο περισσότερο από άλλους σχετικά με τις διάφορες ασθένειες, όλα αυτά όμως χωρίς να αφιερώνουν σημαντικό μέρος της ζωής τους και χωρίς ιδιαίτερο άγχος για αυτό.

Κάποιες φορές το να επαναλάβουμε μια εξέταση ή να ζητήσουμε μια δεύτερη γνώμη είναι απαραίτητο. Όπως φυσιολογικό είναι αν έχουμε κάποια ενόχληση και οι πρώτες εξετάσεις δεν δείχνουν κάτι μη φυσιολογικό, αλλά παρόλα αυτά οι ενοχλήσεις επιμένουν, αυτό να μας προκαλεί άγχος.

Υπάρχουν όμως και κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι βασανίζονται σημαντικά από την ιδέα ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει σχετικά με την υγεία τους. Υποβάλλονται σε συνεχείς εξετάσεις και ακόμη και όταν υπάρχουν αποτελέσματα τα οποία δείχνουν ότι όλα είναι φυσιολογικά και διαβεβαιώνονται από τους γιατρούς ότι όλα είναι καλά, συνεχίζουν να ζητούν και άλλες γνώμες και να επαναλαμβάνουν τις εξετάσεις.  Κάποιοι από αυτούς πιθανά να έχουν μια διαταραχή η οποία ονομάζεται υποχονδρίαση.

Τι είναι η υποχονδρίαση

Η υποχονδρίαση κατατάσσεται στις ψυχικές διαταραχές οι οποίες καλούνται σωματόμορφες και αυτό γιατί κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η παρουσία σωματικών συμπτωμάτων.

Τα άτομα που πάσχουν από υποχονδρίαση τείνουν να πιστεύουν ότι πάσχουν από κάποια σοβαρή, απειλητική συνήθως για την ζωή τους, ασθένεια. Ένα μικρό σύμπτωμα ή κάποιος πόνος, για παράδειγμα ένας πόνος στο στομάχι ή ένας βήχας ερμηνεύονται από το άτομο ως ένδειξη πολύ σοβαρής ασθένειας. Παρά τα επαναλαμβανόμενα φυσιολογικά αποτελέσματα των εξετάσεων και τις διαβεβαιώσεις των γιατρών η ανησυχία τους συνεχίζει να υπάρχει. Έτσι μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο έντονης ανησυχίας και συνεχών εξετάσεων.

Τα συμπτώματα που βιώνει το άτομο δεν παράγονται σκόπιμα, ούτε το άτομο προσποιείται ότι τα βιώνει. Μπορεί να αντιληφθεί ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός και ίσως να παραδεχτεί ότι πιθανά να μην πάσχει από την αρρώστια που φοβάται, παρόλα αυτά δεν μπορεί να ελέγξει τον φόβο αυτόν.

Ποια είναι τα συμπτώματα της υποχονδρίασης

Συνήθως τα άτομα με υποχονδρίαση παρουσιάζουν τα παρακάτω συμπτώματα:
•    Βιώνουν έντονη ανησυχία ότι πάσχουν από μια σοβαρή ασθένεια για ένα διάστημα αρκετών μηνών ή και χρόνων, καθώς η υποχονδρίαση αν δεν αντιμετωπιστεί, τείνει να είναι μια χρόνια διαταραχή με τα συμπτώματα να βρίσκονται πότε σε έξαρση και πότε σε ύφεση.
•    Ερμηνεύουν λανθασμένα τα σωματικά συμπτώματα. Ένα μικρό σύμπτωμα γίνεται αντιληπτό ως κάτι πολύ σοβαρό.
•    Επισκέπτονται επανειλημμένα πολλούς γιατρούς και υποβάλλονται σε συνεχείς εξετάσεις.
•    Η ανησυχία τους δεν παύει να υπάρχει παρά τις διαβεβαιώσεις των  γιατρών και τα αποτελέσματα των εξετάσεων τα οποία επιβεβαιώνουν ότι όλα είναι φυσιολογικά.
•    Η συνεχής αυτή ενασχόληση με την υγεία τους προκαλεί ιδιαίτερο άγχος και διαταράσσει σημαντικά την επαγγελματική, κοινωνική, και προσωπική ζωή του ατόμου.
•    Αυτό-εξετάζονται πολύ συχνά, ελέγχοντας σημεία του σώματος τους, την αρτηριακή πίεση, την θερμοκρασία και άλλα.

Ποια είναι η αιτιολογία της υποχονδρίασης

Παρότι είναι δύσκολο να εξηγηθεί η αιτιολογία της υποχονδρίασης, ωστόσο αυτό που δείχνουν οι έρευνες σχετικά με την ανάπτυξη της είναι ότι σε αυτήν  συμβάλλουν πολλοί παράγοντες. Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, εμπειρίες ζωής, καθώς και η προσωπικότητα του ατόμου παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της.

Τα άτομα που συνήθως αναπτύσσουν την διαταραχή υποχονδρίασης μπορεί να:
•    Έχουν ιστορικό σοβαρών ασθενειών κατά την παιδική ηλικία.
•    Έχουν κάποιον στην οικογένεια ο οποίος πάσχει ή έπασχε από υποχονδρίαση.
•    Είχαν κάποιον στο οικογενειακό ή συγγενικό, φιλικό περιβάλλον ο οποίος έπασχε από κάποια σοβαρή, απειλητική για την ζωή ασθένεια.
•    Έχασαν ένα αγαπημένο πρόσωπο από κάποια σοβαρή ασθένεια.
•    Αισθάνονται ιδιαίτερα ευάλωτοι απέναντι στις ασθένειες.
•    Έχουν εσφαλμένες αντιλήψεις σχετικά με την υγεία, όπως για παράδειγμα ότι δεν πρέπει να έχεις κανένα σωματικό σύμπτωμα για να είσαι υγιής.

Ποιος μπορεί να αναπτύξει υποχονδρίαση

Η υποχονδρίαση εμφανίζεται με την ίδια περίπου συχνότητα σε άντρες και γυναίκες. Συχνά ξεκινά κατά την νεαρή ενήλικη ζωή, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες της υποχονδρίασης στην ζωή του ατόμου

Πέρα από το έντονο άγχος που βιώνουν, τα άτομα με υποχονδρίαση μπορεί να εμφανίσουν κατάθλιψη, θυμό και απογοήτευση ως συνέπεια του φαύλου κύκλου στον οποίο μπαίνουν, αλλά και της αρνητικής στάσης που κρατούν συχνά απέναντι τους τα οικεία τους πρόσωπα.

Επίσης συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα στον επαγγελματικό τομέα εξαιτίας των πολλών απουσιών από την εργασία για τα ιατρικά ραντεβού και στον οικονομικό τομέα εξαιτίας των πολλών εξόδων για ιατρικά κόστη.

Οι προσωπικές και κοινωνικές τους σχέσεις συχνά διαταράσσονται, καθώς οι γύρω τους κουράζονται και απογοητεύονται από τις συνεχείς αρνητικές συζητήσεις σχετικά με την υγεία, αλλά και απο την ένταση στην οποία συνήθως βρίσκονται τα άτομα με υποχονδρίαση μέσα συνεχή αγχώδη αναζήτηση της επιβεβαίωσης ύπαρξης μιας ασθένειας.

Ακόμη συχνή είναι η ανάπτυξη αντοχής στα παυσίπονα και άλλα φάρμακα από την πολύ συχνή χρήση.

Γιατί θα ήταν καλό να αναζητήσει κάποιος την βοήθεια ενός ψυχολόγου

Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις στις οποίες κάποιος βιώνει σωματικά συμπτώματα χωρίς όμως να υπάρχει κάποιο οργανικό πρόβλημα. Για παράδειγμα μπορεί να έχει συνεχείς πόνους στο στομάχι ή το κεφάλι, ωστόσο μετά από απαραίτητες εξετάσεις διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει  κάποια οργανική βλάβη.

Στην περίπτωση αυτή θα ήταν καλό το άτομο να επισκεφτεί  έναν ψυχολόγο για να εξετάσουν μαζί την πιθανότητα ο πόνος αυτός, εφόσον δεν είναι οργανικός, να έχει ψυχολογική βάση.  Μαζί θα αναζητήσουν τις αιτίες των συμπτωμάτων, τα ερεθίσματα που επιδεινώνουν τα συμπτώματα αυτά και τους τρόπους αντιμετώπισης τους.

Αν έχετε κάποιον με υποχονδρίαση στην οικογένεια σας

Η συμβίωση με ένα υποχονδριακό άτομο είναι σίγουρα δύσκολη. Όμως ο γνωστός ως «υποχόνδριος» ή ο «κατά φαντασίαν ασθενής» όπως συχνά αποκαλείται από τους γύρω του, δεν δημιουργεί σκόπιμα τα συμπτώματα που βιώνει, δεν υποκρίνεται ότι πάσχει από κάτι, απο κάποια ασθένεια, αλλά αυτό που του συμβαίνει είναι κάτι που δεν μπορεί ο ίδιος να ελέγξει.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι οικείοι του θα ήταν καλό να κάνουν μια ειλικρινή, ζεστή συζήτηση μαζί του, να ακούσουν τις ανησυχίες, τους φόβους, το άγχος που βιώνει και να προσπαθήσουν να το καταλάβουν. Κουβέντες όπως «Δεν έχεις τίποτα, είναι στη φαντασία σου..», δεν βοηθούν καθόλου το υποχονδριακό άτομο. Θα ήταν καλό να το στηρίξουν, να του συμπαρασταθούν και να αναζητήσουν μαζί την κατάλληλη ψυχολογική βοήθεια.