Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΔΣΘ) η οποία αναπτύχθηκε από την καθηγήτρια
Ψυχολογίας Marsha Linehan στο Πανεπιστήμιο Washington στην Αμερική είναι μια πολύ
αποτελεσματική θεραπεία για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη ρύθμιση των
έντονων συναισθημάτων. Πιο συγκεκριμένα αναπτύχθηκε για άτομα τα οποία που εμφάνιζαν
δυσκολίες και συμπεριφορές Οριακής Διαταραχής Προσωπικότητας και ειδικότερα γυναίκες που
εμφάνιζαν αυτοκαταστροφικές και αυτοτραυματικές συμπεριφορές. Πλέον η ΔΣΘ έχει τεκμηριωθεί
ερευνητικά και για άλλες διαταραχές, όπως οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, Μετατραυματικό
στρες, εθισμούς, κατάθλιψη, άλλες διαταραχές προσωπικότητας.
Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία έχει σχεδιαστεί για να διδάξει πιο λειτουργικούς
τρόπους διαχείρισης του συναισθήματος και στοχεύει σε συμπεριφορές που προκύπτουν από
την συναισθηματική απορρύθμιση. Σύμφωνα με την Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία η
ρύθμιση του συναισθήματος περιλαμβάνει προσπάθειες του ατόμου να ελέγξει, να επηρεάσει
ή να αλλάξει τα συναισθήματα, είτε προλαμβάνοντας την έναρξη ενός συναισθήματος, είτε
αλλάζοντας το συναίσθημα όταν αυτό έχει ήδη ξεκινήσει (Linehan, 1993).
Σύμφωνα με την Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία η δυσκολία ρύθμισης του
συναισθήματος είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης της συναισθηματικής ευαλωτότητας
και της εμπειρίας ενός ακυρωτικού περιβάλλοντος το οποίο ανταποκρίνεται αρνητικά, με
ασυνέχεια ή με μη κατάλληλο τρόπο στις προσωπικές εμπειρίες του ατόμου (Safer et al,
2009). Η συναισθηματική ευαλωτότητα χαρακτηρίζεται από υψηλή ευαισθησία σε
συναισθηματικά ερεθίσματα, έντονη συναισθηματική απάντηση και αργή επιστροφή στην
συναισθηματική βάση (Linehan, 1993). Το ακυρωτικό από την άλλη περιβάλλον μέσα στο
οποίο μεγαλώνει το άτομο του διδάσκει ότι κάθε έκφραση προσωπικής εμπειρίας ή
συναισθήματος είναι ανεπίτρεπτη ή θέτει το άτομο σε κίνδυνο να απορριφθεί ή να επικριθεί
(Safer et al, 2009). Αυτό έχει ως συνέπεια το άτομο να μην μαθαίνει πώς να αναγνωρίζει και
να ονοματίζει το συναίσθημα, πως να αντέχει το δύσφορο συναίσθημα, πως να διαχειριστεί
την συναισθηματική ένταση και να εμπιστεύεται το συναίσθημα του ως πραγματική
ερμηνεία των γεγονότων (Linehan, 1993; Safer et al, 2009). Η αυτό-ακύρωση κάνει το
άτομο να μην εμπιστεύεται τον εαυτό του και την προσωπική του εμπειρία και να ψάχνει
συνεχώς για εξωτερική επιβεβαίωση.
Η ΔΣΘ αποτελείται από τέσσερα συστατικά: την ατομική θεραπεία, την συμμετοχή του
θεραπευομένου στην ομάδα εκπαίδευσης δεξιοτήτων, την τηλεφωνική επικοινωνία και τη
συμμετοχή των θεραπευτών σε ομάδα συμβουλευτικής.
Η ΔΣΘ διδάσκει τέσσερις βασικές ενότητες δεξιοτήτων τα οποία βοηθούν στη μείωση του
συναισθηματικού στρες χωρίς να χάνεται ο έλεγχος ή να οδηγείται το άτομο σε
αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Αυτοεπίγνωση ή ενσυνειδητότητα (mindfulness).
Μέσα από τις δεξιότητες αυτοεπίγνωσης μαθαίνουν να βιώνουν την πραγματικότητα όπως
ακριβώς αυτή είναι, να παρατηρούν οτιδήποτε συμβαίνει, εστιάζοντας στο εδώ και τώρα, σε
ένα πράγμα τη φορά, χωρίς επίκριση χωρίς να εγκρίνουν ή να απορρίπτουν την εμπειρία. Οι
δεξιότητες αυτοεπίγνωσης είναι πολύ βασικές δεξιότητες καθώς χρειάζονται για να μάθουν
πως να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις άλλες δεξιότητες που επίσης διδάσκονται μέσα
από θεραπεία.
Ρύθμιση του συναισθήματος.
Στόχος των δεξιοτήτων ρύθμισης του συναισθήματος είναι να μάθουν επιδέξιους τρόπους να
ρυθμίζουν το συναίσθημα τους, να αναγνωρίζουν και να ονοματίζουν το συναίσθημα και τις
λειτουργίες του, να μειώσουν την ευαλωτότητα στο συναισθηματικό νου, να έχουν επίγνωση του
συναισθήματος και να αλλάζουν το συναίσθημα όταν το να δράσουν σύμφωνα με αυτό δεν θα
είναι αποτελεσματικό.
Διαπροσωπική αποτελεσματικότητα
Μαθαίνουν πως να εκφράζουν τα πιστεύω, τις ανάγκες τους, να θέτουν όρια και να
διαπραγματεύονται λύσεις σε προβλήματα αποτελεσματικά. Πως να δημιουργούν σχέσεις και να
τερματίζουν σχέσεις που μπορεί να είναι βλαπτικές με επιδέξιους τρόπους.
Αντοχή στο δύσφορο συναίσθημα
Να μάθουν δεξιότητες τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην παρούσα στιγμή όταν
αντιμετωπίζουν κάποια δυσκολία, βιώνουν έντονο στρες, δύσφορα συναισθήματα και αυτό δεν
μπορεί να αλλάξει στην παρούσα στιγμή. Πως αντέξουν τον πόνο επιδέξια χωρίς να στραφούν σε
συμπεριφορές οι οποίες θα έχουν επώδυνα αποτελέσματα.